In de discussies over de Nederlandse energietransitie ligt de focus bijna volledig op de aanbodkant. Daarmee is de discussie incompleet en dat is zonde, want ook aan de vraagkant moeten zeer belangrijke slagen gemaakt worden. Dat stelt Remko ten Barge, algemeen directeur van energieleverancier NieuweStroom. Een duurzame gedragsverandering aan de vraagkant is essentieel, stelt hij, en dynamische prijzen dienen als dé financiële prikkel om dat teweeg te brengen: “Het is een essentieel puzzelstuk in de energietransitie.”

NieuweStroom brengt deze dynamische prijzen op de energiemarkt al sinds 2012 naar de energiegebruiker. “Onze klanten rekenen de echte prijs van energie af, zoals die iedere dag op de handelsbeurs tot stand komt”, licht Ten Barge toe. “NieuweStroom biedt een energieproduct zonder vaste prijzen of vaste contracten, waarbij de klant op ieder moment kan opstappen. Dat is uniek.”

“Iedere andere energieleverancier in Nederland biedt namelijk een vast tarief voor energie, waarbij de klant nooit te weinig betaalt”, vervolgt hij. “De energiewereld is dynamisch, met fluctuaties in vraag en aanbod. Zekerheid in deze wereld kost geld, waardoor vaste tarieven per definitie hoger uitvallen dan de echte, dynamische marktprijzen van energie.”
Toch zijn dynamische prijzen nog niet de norm, verre van dat zelfs. “De energiemarkt is erg traditioneel”, verklaart Ten Barge. “Er wordt simpelweg meer marge gemaakt bij vaste prijzen met vaste contracten, dus het advies aan de klant laat zich raden. Daarnaast beschikken de grote jongens niet over de benodigde ICT om dynamische prijzen te factureren.”

Uurtarieven voor energie
NieuweStroom heeft de ICT wel in huis om de dynamische energietarieven naar de klant te brengen. Het enige wat de klant daarvoor nodig heeft is een slimme meter. Ten Barge legt uit: “Elke ochtend analyseert onze forecasting software hoeveel energie ons klantenportfolio de volgende dag per uur gaat gebruiken. Dat is afhankelijk van onder meer historische data, weersomstandigheden, feestdagen; alles wat je maar kunt bedenken. Daarnaast maken we optimaal gebruik van de data van de slimme meters van onze klanten. Op die manier kunnen we zo accuraat mogelijk energie inkopen, direct op de handelsbeurs.”
“Wij doen daarmee overigens niets nieuws”, vervolgt Ten Barge. “Het gebeurt in andere landen en de grootzakelijke markt ook al. Maar wij brengen het in Nederland ook naar de kleinverbruikersmarkt.” Ten Barge is ervan overtuigd dat dit de beste manier is om energie in te kopen: “We geloven in ons concept. Daarom kunnen klanten elke dag bij ons weg.”
Juist omdat NieuweStroom in zijn eigen concept gelooft, heeft het bedrijf transparantie hoog in het vaandel staan. Ten Barge: “Bij een vast leveringstarief is het onduidelijk hoe groot de marges zijn. Wij communiceren echter exact hoeveel alles heeft gekost en wat onze marge is.”

Besparing
Deze manier van energie inkopen, kan tot forse besparingen leiden voor de eindgebruiker. “Onze klant ervaart meer dan 10 procent kostenbesparing en hoeft daar in essentie niets voor te doen”, aldus Ten Barge. “Besparingen van 30 procent of meer komen ook voor, als klanten overstappen van een hoog ‘slaperstarief’ van een traditionele leverancier naar dynamische prijzen.”
Hoewel de klant niets hoeft te doen om besparingen te realiseren, kán hij wel iets doen om extra te besparen. De verbruiksdata van slimme meters stelt NieuweStroom namelijk in staat om adviezen te geven over verdere energiebesparing die ondernemers kunnen realiseren. Om dit nog verder te verbeteren, lanceert NieuweStroom in 2018 een nieuw klantportaal. Ten Barge: “Als je (waar mogelijk) op andere momenten energie gaat gebruiken, kan je nog eens 5 tot 10 procent extra besparen op je verbruikskosten.”

“De energietransitie heeft dynamische prijzen nodig”

Dynamische prijzen in de energietransitie
Dynamische prijzen hebben echter niet alleen impact op de portemonnee van ondernemers. In de Nederlandse energietransitie hebben ze een essentiële rol te vervullen, stelt Ten Barge: “De energietransitie heeft dynamische prijzen nodig, om de vraagkant aan te passen aan de aanbodkant.”
Hoe zit dat? “Momenteel hebben we op een doorsnee dag twee pieken in ons energieverbruik: ’s ochtends en ’s avonds. Als we niks doen, worden die pieken alleen maar groter, bijvoorbeeld door de opkomst van elektrische auto’s”, legt Ten Barge uit. “We hebben een erg goed elektriciteitsnet in Nederland, maar zulke grote pieken kan ook ons elektriciteitsnet niet aan. Dynamische prijzen zorgen ervoor dat vraag en aanbod beter op elkaar afgestemd worden. Op die manier wordt het energieverbruik beter over de dag verspreid en zijn we beter in staat om zonne- en windenergie meteen te gebruiken. Dat scheelt weer in transport- en/of opslagkosten.”
Een betere spreiding van het energieverbruik kan ertoe leiden dat kolen- en gascentrales minder vaak aan hoeven om pieken in energieverbruik op te vangen, stelt Ten Barge. Belangrijker nog, betere spreiding leidt tot een maatschappelijke miljardenbesparing: “Het elektriciteitsnet moet hoe dan ook klaargestoomd worden voor de toekomst, maar dankzij dynamische prijzen wordt het minder zwaar belast. Daardoor hoeft er op dat gebied veel minder geïnvesteerd te worden.”
“Aan de aanbodkant kunnen we heel veel bereiken in de energietransitie”, benadrukt Ten Barge. “Maar we moéten ook gaan bijsturen aan de vraagkant, anders ontstaan er grote problemen.”

Groene stroom
Dat is echter gemakkelijker gezegd dan gedaan, weet Ten Barge uit ervaring. “Dynamische prijzen hebben de toekomst, maar het is een uitdaging om dat tussen de oren van alle ondernemers te krijgen”, zegt hij. In de discussies over de energietransitie gaat het momenteel vooral over groene stroom. En hoewel daar grote slagen te maken zijn, leidt dat niet tot de gedragsverandering die nodig is, stelt Ten Barge.
“Er wordt in Nederland momenteel 6 procent duurzame energie opgewekt, met de ambitie om naar 14 procent te gaan. Tegelijkertijd verbruikt 40 procent van de Nederlanders groene stroom”, zegt hij. “Die mismatch is mogelijk omdat we groencertificaten inkopen uit andere landen, maar daar wordt geen Nederlandse windmolen extra mee gebouwd.”
Ten Barge vervolgt: “Het wordt al een hell of a job om de komende jaren naar 14 procent en vervolgens 20 procent aan duurzame energie te gaan. Daar gaan jaren overheen. Een toenemende vraag naar duurzame energie versnelt dat proces niet. Het is daarom belangrijk dat we energie juist slimmer en efficiënter gaan gebruiken. Dynamische prijzen zijn de prikkel voor energieverbruikers om daarmee aan de slag te gaan en er geld mee te verdienen.”
“Het is iets wat ondernemers meteen kunnen doen, waarmee ze de energietransitie verder helpen en ook nog eens geld verdienen”, benadrukt Ten Barge. “En daar geloof ik in: duurzaamheid moet hand in hand gaan met financieel rendement.”

“Duurzaamheid moet hand in hand gaan met financieel rendement”

Slimme apparaten
Toch ziet Ten Barge te weinig dat ondernemers proactief aan de slag gaan met dynamische prijzen. “Energie is een low involvement-product; een ondernemer wil er zo weinig mogelijk werk aan hebben”, zegt hij. “Tegelijkertijd kán iedere klant wel iets doen, en wordt die daar met dynamische prijzen ook voor beloond, maar dat kunnen en willen we niet verplichten.”
Ten Barge verwacht dan ook dat de echte revolutie op het gebied van dynamische prijzen bij de technologie ligt: “Slimme apparaten kunnen in de toekomst volledig geautomatiseerd de beste en goedkoopste momenten kiezen om energie te verbruiken. Dan worden dynamische prijzen vanzelf laaghangend fruit.”
Toch is het vooralsnog toekomstmuziek, stelt Ten Barge: “In technologisch opzicht kan het al en met dynamische prijzen is er ook een businesscase voor. Maar momenteel zit bijna iedereen nog op vaste prijzen. Ook aanbestedingen vragen om vaste prijzen. Dat is een verkeerd signaal in de energietransitie, die substantieel versneld kan worden als aanbestedingen juist ruimte bieden voor dynamische prijzen.”
Om hier verandering in te brengen, is meer bewustzijn en urgentie nodig, stelt Ten Barge: “Daar hebben we nieuwe en onafhankelijke spelers voor nodig, die met dynamische prijzen aan de slag gaan en de voordelen daarvan niet voor zichzelf houden, maar volledig bij de klant terecht laten komen.”

Groei
NieuweStroom groeit ondertussen gestaag. De energieleverancier behoort inmiddels tot de top 10 van grootste energieleveranciers in Nederland, met een klantenbestand van meer dan 15.000 bedrijven. Daar is Ten Barge trots op, maar tegelijkertijd kan het hem niet snel genoeg gaan. “Ons concept heeft zoveel potentie, daar willen we zoveel mogelijk mensen in mee krijgen. Als dat niet gebeurt, missen we een essentieel puzzelstuk in de energietransitie.”

Reactie van Bert den Ouden, oprichter en voormalig CEO van de Amsterdam Power Exchange (APX) en huidige voorzitter van Flexiblepower Alliance Network:
“Dynamische energieprijzen hebben de toekomst. Dat bleek al snel in de totstandkoming van de vrije stroommarkt. Door de opkomst van duurzame bronnen en afname van energiecentrales, zal de elektriciteitsprijs steeds sterker gaan variëren. Dat gaat op verschillende tijdschalen: zomer en winter, weken met veel of weinig wind, natuurlijk dag/nacht ritme van zonne-energie, en variaties per uur gedurende de dag. Ook de vervanging van CV-ketels door warmtepompen gaat de variaties groter maken. Energiegebruikers die hier slim op inspelen, kunnen voordelen boeken ten opzichte van degenen die dat niet doen. Het is ook daarom interessant om dynamische energieprijzen te overwegen.”